Kentsel tasarım, mimari ve planlama insan beynine etki ediyor.
Günümüzde, nörobilimci ve psikologlar, mimar ve tasarımcılarla birlikte çalışarak, alan tasarımının (kaldırımdan binalara kadar tüm ölçeklerde) insan beynine ne şekilde etki ettiğini, tasarımın hayatlarımıza ne gibi getirileri olduğunu araştırıyor ve çeşitli uygulamalar yapıyor.
Bu çalışma, örneğin; hastanenin bir hastanın nasıl daha çabuk iyileşmesini sağlayabileceğini, bir ofisin çalışanları nasıl daha üretken yapabileceğini, evlerin otizmli çocukların aşırı hassasiyetine nasıl uyarlanabileceğini içeriyor.
İngiliz filozof ve hukukçu Jeremy Bentham 1780’li yıllarda ‘mükemmel hapishane’ tasarımı yapmış: Panoptikon*; dairesel bir yapının içerisinde pasta dilimi gibi sıralanmış koğuşlar tasarlamış. Buradaki amaç, tutukluların psikolojik denetiminin sağlanması. Oldukça ilgi gören bu panoptikon modeli daha sonra, yalnızca hapishane olarak değil, hastane veya bilim/sanat müzeleri tasarımında kullanılmış.
Küba, Presidio Modelo
Portekiz, Lizbon, Sanat Müzesi
Hollanda, Breda Hapishanesi
ABD, Illinois, eyalet hapishanesi
*Pan: Bütün, Opticon: Gözlemlemek.
Yalnızca yapı tasarımı değil, yapının içerisinde kullanılan malzemelere de psikolojik etkileri bakımından dikkat ediliyor; örneğin ahşabın, insanı yatıştırıcı etkileri olduğu tespit edilmiş bulunuyor. Araştırmacılar bu kapsamda yeni teknolojileri kullanarak farklı mekanlarda sübjektif deneyimleri anlamaya çalışıyor. Demans ve alzheimer hastalarının terapisine yardımcı olmak için San Diego (ABD) kent meydanı replikası tasarlanmış. Bu bağlamda, Kentsel Tasarım ve Akıl Sağlığı Merkezi (The Centre for Urban Design and Mental Health – UD/MH) psikiyatristlerinden Dr. Layla McCay, tasarım aracılığıyla insanların kendilerini daha güvende, rahat ve sağlıklı hissetmelerinin mümkün olduğunun altını çiziyor.
Özetle, kentleşme çok sayıda insanı şehirlere çekiyor, tasarım da kenti kullanma şeklini geliştirmek üzere bir araç görevi yürütüyor; bu da nihayetinde insanın akılsal ve fiziksel sağlığını etkiliyor.
Haber: Selin Belce