Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bilim insanlarının uzun zamandır beklediği Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’nü kabul etti. İmzalanan protokolle kıtaya bilimsel üs kurma yolunda adım atılmış oldu.
Antarktika herhangi bir ülkenin yönetimi altında değil. Kıta’nın idaresi Antarktika Antlaşması ile yapılıyor. Antlaşma, 1961 yılında 12 ülke tarafında imzalandı. Günümüzde 29’u danışman, 53 ülke bu antlaşmaya taraf. Antarktika Antlaşması Çevre Koruma Protokolü’nü imzalayan Türkiye, kıtada yapacağı bilimsel araştırmalar ve kuracağı bilim üssünden sonra danışman ülke olmak için başvuruda bulunabilecek.
Doç. Dr. Burcu Özsoy
Çalışmalar PolreC tarafından yürütülüyor
Türkiye’nin Antarktika ile ilgili bilimsel çalışmalarının organizasyonunu İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) çatısı altındaki Kutup Araştırmaları Merkezi (PolReC) yürütüyor. Merkez müdürü Doçent Doktor Burcu Özsoy’a göre, Antarktika’ya Türk bilim üssü kurulması yolunda önemli bir adım atıldı:
“1995 yılında Antarktika Antlaşmalar Sistemi’ne taraf olduk. ‘Danışman Olmayan Ülke’ statüsündeyiz. ‘Danışman ülke’ statüsüne geçmek istiyoruz. Bu da atmamız gereken önemli adımlardan biriydi. Bunun vakitlice olması çok iyi oldu. Bilim insanlarımız şimdilik başka ülkelere ait çeşitli üslerde çalışmalarını yürütüyorlar. Kıtada 30 ülkeye ait yüze yakın bilimsel üs var. Hiç denize kıyısı olmayan Çek Cumhuriyeti ve komşumuz Bulgaristan da bu ülkeler arasında. Türkiye’nin de kendi özgün çalışmalarını yürüteceği bilimsel bir üs kurması bizim için çok önemli.”
Antarktika’daki Türkiyeli bilim insanları
Özsoy, Antarktika konusunda Türkiyeli bilim insanlarının 2013 yılından bu yana çok büyük bilimsel bir atılım içinde olduğunu vurguluyor:
“An itibarı ile dört bilim adamımız Antarktika’daki üslerde araştırma yapıyor. Erciyes Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Gökhan Halıcı Çek Cumhuriyeti üssünde, İTÜ’den Yar.Doç. Dr. Nazlı Olgun Şili bilim üssünde, İTÜ’den Adil Enis Arslan Bulgaristan üssünde, Tübitak Marmara Araştırma Merkezi biriminden de Evrim Kalkan Bulgar üssünde 2017 yılı için bilimsel çalışmalar yapıyorlar. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kutup Araştırmaları Merkezi (PolReC)’nin ikili anlaşmaları çerçevesinde Antarktika’da çalışan bilim adamlarımızın sayısının arttığı düşünülecek olursa, bu, gelecekte yapacağımız bilimsel çalışma sayısının da artacağı anlamına geliyor. Bir sonraki yıllarda da Alman, Avusturalya ve ABD üslerine bilim adamları gönderilmesi için girişimlerde bulunduk.”
Öte yandan kutup çalışmaları konusunda, Cumhurbaşkanlığı’nın himayesi, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın desteği ile Nisan ayında İstanbul’da bir çalıştay düzenlenecek. Kutuplar konusunda çalışan tüm bilim insanlarının katılımı ile gerçekleşecek çalıştayda Türkiye’nin hem Antarktika hem de Arktik bölgelerindeki bilimsel yol haritası masaya yatırılacak.